Καλοκαιρινές διακοπές. Κίνδυνοι και τρόποι προφύλαξης για καρδιοπαθείς και μη

Το καλοκαίρι αποτελεί για τους περισσότερους περίοδο διακοπών, ξεγνοιασιάς και ξεκούρασης. Αν, όμως, δε ληφθούν οι απαραίτητες προφυλάξεις την περίοδο του καύσωνα, οι υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να αποβούν μοιραίες τόσο για τους υγιείς, όσο και κυρίως για τους καρδιοπαθείς. Ο κίνδυνος ηλίασης ή και θερμοπληξίας, αφυδάτωσης και οξέων καρδιαγγειακών συμβάντων (έμφραγμα του μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο) σε αυτές τις περιόδους αυξάνεται για τον γενικό πληθυσμό και ακόμη περισσότερο για τις ευπαθείς ομάδες.

Πρόδρομα συμπτώματα της ηλίασης είναι η δίψα και οι μυϊκές κράμπες. Αν το άτομο παραμείνει για πολλές ώρες ή ημέρες σε υψηλές θερμοκρασίες παρουσιάζει πονοκέφαλο, ζάλη, ανορεξία, ναυτία, έντονο αίσθημα αδυναμίας και λιποθυμικά επεισόδια μικρής διάρκειας, που αποτελούν τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της παρατεταμένης έκθεσης στη ζέστη. Η αντιμετώπιση σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η μεταφορά του ατόμου σε δροσερό περιβάλλον και η χορήγηση νερού και άλατος από το στόμα ή ενδοφλεβίως.

Τα πρώτα συμπτώματα της θερμοπληξίας είναι η έντονη ερυθρότητα του προσώπου λόγω της αγγειοδιαστολής με παρουσία εφίδρωσης, η αύξηση του καρδιακού ρυθμού, ο δυνατός πονοκέφαλος, η ατονία, το αίσθημα καταβολής δυνάμεων , η δύσπνοια, η λιποθυμική τάση, η πτώση της αρτηριακής πίεσης, η ναυτία, οι έμετοι και η ταχυκαρδία. Στις σοβαρότερες μορφές εμφανίζονται πυρετός, έντονοι έμετοι ή διάρροια, σπασμοί, ευερεθιστότητα, άγχος ή παραλήρημα, διανοητική σύγχυση, απώλεια αισθήσεων, λήθαργο και θερμοκρασία σώματος άνω των 41.1 οC. Όταν το σώμα σταματήσει να ελέγχει τη θερμοκρασία του σταματά και η εφίδρωση. Η θερμοπληξία απαιτεί επείγουσα αντιμετώπιση, γιατί μπορεί να οδηγήσει σε κώμα ή ακόμη και στο θάνατο. Η άμεση θεραπευτική αγωγή σκοπό έχει την ελάττωση της θερμοκρασίας και την επαναλειτουργία της ομαλής λειτουργίας του κυκλοφορικού συστήματος. Χρειάζεται λοιπόν άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο. Η τοποθέτηση παγοκύστεων σε διάφορα μέρη του σώματος και η βύθιση του θερμόπληκτου σε μπανιέρα με κρύο νερό αποτελούν τα πιο άμεσα και δραστικά μέσα αντιμετώπισης της θερμοπληξίας.

Όλα τα άτομα δεν παρουσιάζουν την ίδια επιρρέπεια στις βλαπτικές επιδράσεις της ζέστης. Τα βρέφη και τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι αθλητές, οι καρδιοπαθείς, τα άτομα με αναπνευστικά προβλήματα, καθώς και τα άτομα που λαμβάνουν ορισμένες κατηγορίες φαρμάκων είναι ομάδες υψηλού κινδύνου και κινδυνεύουν περισσότερο από την υπερβολική ζέστη. Συγκεκριμένα, στους καρδιοπαθείς, η αδυναμία απόκρισης της καρδιάς στην έντονη ζέστη συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο θερμοπληξίας. Ανάλογο κίνδυνο διατρέχουν και όσοι παίρνουν φάρμακα, όπως τα διουρητικά και οι βήτα-αναστολείς. Τα διουρητικά προκαλούν μία σχετική αφυδάτωση, επειδή διεγείρουν την αποβολή υγρών από τον οργανισμό, αλλά σε συνθήκες υπερβολικής ζέστης μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα στους ασθενείς, διότι ο οργανισμός τους δεν θα μπορεί να κινητοποιήσει τους μηχανισμούς της εφίδρωσης, Επίσης, παράγοντες που προδιαθέτουν για τη θερμοπληξία είναι η παχυσαρκία, ο αλκοολισμός, η έντονη μυϊκή εργασία, ο ελαττωμένος αερισμός του περιβάλλοντος, και η έντονη υγρασία. Όταν η υγρασία είναι αυξημένη ο ιδρώτας εξατμίζεται αργά και έτσι δεν απελευθερώνεται η θερμότητα γρήγορα από το σώμα. Γενικά, οι ομάδες ψηλού κινδύνου πρέπει να αποφεύγουν τις άσκοπες μετακινήσεις ιδίως τις ώρες που ο ήλιος είναι δυνατός (11 π.μ. - 3μ.μ.), να μένουν σε χώρους που είναι κλιματιζόμενοι και αν πρέπει να μετακινηθούν να φοράνε ανοιχτόχρωμα ρούχα και καπέλο.

Ασθενείς με στεφανιαία νόσο, αρτηριακή υπέρταση και καρδιακή ανεπάρκεια, που λαμβάνουν αγωγή για την πίεση και την καρδιά τους, είναι πιθανό τους θερινούς μήνες να εμφανίζουν επεισόδια ζάλης, αδυναμίας από τη μεγάλη πτώση της πίεσης ή/και πρησμένα πόδια από την αυξημένη αγγειοδιαστολή. Ειδικά μετά την εκδήλωση παρόμοιων συμπτωμάτων θα πρέπει να επισκέπτονται το γιατρό τους ο οποίος θα τροποποιεί τη δοσολογία των φαρμάκων τους, καθώς η πτώση της πίεσης από την εφίδρωση μπορεί να συνοδεύεται και από σοβαρές ηλεκτρολυτικές διαταραχές (κάλιο, νάτριο, μαγνήσιο κ.λπ.). Ασθενείς με ήπια υπέρταση συχνά μπορεί να διακόπτουν την αγωγή τους κατά την περίοδο του καλοκαιριού.

Το κολύμπι, μία από τις πιο ευχάριστες δραστηριότητες του καλοκαιριού, είναι μια σωματική άσκηση που έχει σημαντικά οφέλη για την καρδιά καθώς μειώνει την αρτηριακή πίεση, μειώνει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων, αυξάνει την HDL (καλή χοληστερίνη), μειώνει το σωματικό βάρος και βελτιώνει τα επίπεδα σακχάρου του αίματος. Πρέπει να γίνεται, όμως, με προσοχή. Ειδικά, οι καρδιοπαθείς που θα βρεθούν στη θάλασσα πρέπει πρώτα να έχουν προβεί στις απαραίτητες εξετάσεις για να διαπιστωθεί αν η καρδιά τους αντέχει αυτή τη σωματική δραστηριότητα. Πρέπει να αποφεύγουν τις επικίνδυνες ώρες του ήλιου, μεταξύ 12 - 5 μ.μ. και να μην αισθάνονται κανένα καρδιακό ενόχλημα πριν να κολυμπήσουν. Η επαφή με το νερό να γίνεται σταδιακά και να έχουν μεσολαβήσει τουλάχιστον 2 ώρες από το τελευταίο γεύμα Να κολυμπούν 30 - 45 λεπτά την ημέρα (έστω και σε ήπια ένταση), γιατί το ευεργετικό όφελος της άσκησης είναι τότε περισσότερο εμφανές.

Όσον αφορά στη διατροφή, το καλοκαίρι θα πρέπει να αλλάξουν τις διατροφικές τους συνήθειες τόσο οι καρδιοπαθείς, όσο και οι υγιείς, ώστε να μην επιβαρύνεται ο οργανισμός από τις ψηλές θερμοκρασίες. Κατά την περίοδο του καλοκαιριού τα καθημερινά γεύματα πρέπει να είναι πολλά και μικρά (έως πέντε) με τρία κυρίως γεύματα και δύο μικρότερα στα ενδιάμεσα διαστήματα. Πρέπει να γίνεται αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικά, και νερού, τουλάχιστον 8-10 ποτήρια. Τα φρούτα δίνουν γλυκόζη και βοηθούν τον οργανισμό στη διατήρηση της ηλεκτρολυτικής ισορροπίας και τα λαχανικά είναι πλούσια σε βιταμίνες, νερό, μέταλλα και φυτικές ίνες. Στη διάρκεια της εβδομάδας, η κατανάλωση κόκκινου κρέατος να μην υπερβαίνει τη μία φορά (κατά προτίμηση άπαχο), των πουλερικών μια με δυο φορές και να γίνεται αυξημένη κατανάλωση ψαριών (2-3 φορές την εβδομάδα).Τα αλκοολούχα ποτά και η καφεΐνη πρέπει να αποφεύγονται γιατί προκαλούν εφίδρωση, έχουν διουρητικές ιδιότητες και επιτείνουν την αφυδάτωση. Να καταναλώνονται με φειδώ τα λάιτ προϊόντα, γιατί και αυτά έχουν αρκετές θερμίδες. Οι ασθενείς πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους.

Ασθενείς με χρόνιες παθήσεις θα πρέπει να ζητούν τη συμβουλή του θεράποντα ιατρού τους πριν αποφασίσουν να ταξιδέψουν για τις καλοκαιρινές τους διακοπές. Γενικά, οι ασθενείς με στεφανιαία νόσο, που παίρνουν την αναγκαία θεραπεία και βρίσκονται σε σταθερή κατάσταση, δεν έχουν πρόβλημα να ταξιδέψουν. Ένα πολύωρο και κουραστικό ταξίδι ή το ταξίδι με αεροπλάνο απαγορεύεται αν έχει προηγηθεί πρόσφατο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, πρόσφατη επέμβαση by pass ή ο ασθενής πάσχει από μη ρυθμιζόμενη καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες ή αρρύθμιστη αρτηριακή υπέρταση. Όσοι έχουν μόνιμους καρδιακούς βηματοδότες ή απινιδωτές μπορούν να ταξιδέψουν με αεροπλάνο. Είναι απαραίτητο, όμως, να ενημερώσουν τον θεράποντα ιατρό τους, γιατί κάποια είδη βηματοδοτών και εμφυτεύσιμων απινιδωτών απορρυθμίζονται από τα συστήματα του αεροδρομίου και του αεροπλάνου και καλό θα ήταν να έχουν μαζί τους το πιστοποιητικό με την ταυτότητα του βηματοδότη ή απινιδωτή. Γενικά, κάθε καρδιοπαθής που πρόκειται να ταξιδέψει πρέπει οπωσδήποτε να έχει όλα τα απαραίτητα φάρμακα που χρειάζεται μαζί του και πληροφορίες για την πάθηση και την περίθαλψή του.

Τέλος, συμπτώματα, όπως δύσπνοια, πόνος στο στέρνο που επεκτείνεται στην κάτω γνάθο και αντανακλά στην πλάτη ή το χέρι, άτυπα γαστρεντερικά ενοχλήματα όπως ερυγές (ρεψίματα) και επιγαστραλγία, έντονη καταβολή δυνάμεων, αδυναμία ή/και ελαττωμένο επίπεδο συνείδησης, ιδιαίτερα αυξημένη θερμοκρασία σώματος, με ζεστό και ερυθρό δέρμα ταχυκαρδία, έντονη κεφαλαλγία και ζάλη πρέπει να οδηγήσουν όσους έχουν ή όχι καρδιολογικά προβλήματα στο πλησιέστερο Κέντρο Υγείας για αναζήτηση ιατρικής βοήθειας και διερεύνηση.